IN DE MEDIA

Zelfhulp Netwerk aanwezig op het Open deur festival in Helmond

(zondag 24 april 2022)

Lancering nieuwe logo april 2022

Praten met lotgenoten lucht op

Bron: Groot Eindhoven 03-02-2021

Met lotgenoten op weg naar herstel

Bron: Eindhovens Dagblad 05-09-2020
Lees hier het volledige artikel.

De helende kracht van zelfhulp

Bron: Veldhovens Weekblad 23-09-2020

Het geneest niet, maar het helpt wel

Zelfhulp Netwerk in Frits

Het Zelfhulp Netwerk in FRITS Magazine.

Auteur: Anemoon Langenhoff

Zelfhulp: ‘het geneest niet, maar het helpt wel’

Al delen we op onze social media meestal onze successen en geluksmomenten, het leven gaat niet over rozen. Ziekte, depressie, burn-out of verslaving, het kan je zomaar overkomen en je bestaan totaal overhoop gooien. Of er is iets aan de hand met je partner of kind dat moeilijk te verwerken is. Dan kun je hulp krijgen bij professionele hulpverleners, maar het kan ook heel fijn zijn om te delen met lotgenoten, mensen die hetzelfde meemaken en je begrijpen. Dat kan in een zelfhulpgroep die regelmatig bij elkaar komt. In onze regio zijn die groepen sinds 1990 georganiseerd onder de paraplu van de Stichting Zelfhulp Netwerk Zuidoost Brabant. Ik bezocht de open dag en nam deel aan twee groepen, want ‘om de aardbei te kennen moet je hem niet alleen bekijken, maar ook proeven’.

Waarschijnlijk bestaat zelfhulp, het delen met lotgenoten, in spontane vormen al zo lang als de mens kan praten. Het werd een begrip door de oprichting van de AA in 1935, die zich vanuit de V.S snel over de hele wereld verspreidde. In de jaren ’70 ontstonden er in Nederland vele groepen rondom een diversiteit van problematieken, waarbij de professionele hulpverlening en de zelfhulp elkaar met argusogen bekeken. Daarna verdween de zelfhulp uit beeld, tot minister Borst die in 2001 agendeerde en het Trimbosinstituut die ging ondersteunen. In Eindhoven heeft zelfhulp een eigen geschiedenis waarin Joke de Haas, die zelf een ingewikkelde jeugd en een moeilijke weg langs allerlei psychische hulpverlening achter de rug heeft en haar kracht pas vindt in de zelfhulp, in 1990 de Stichting Zelfhulp Netwerk Eindhoven/Kempenland (later Zuidoost Brabant) opricht. In eerste instantie vanuit haar eigen huiskamer, zal ze dat in twintig jaar met onuitputtelijke energie en een goed politiek gevoel uitbouwen tot een bloeiende organisatie, met een stevig bestuur, bestaande uit notabelen en directieleden uit de formele zorg. Het Netwerk krijgt een eigen ruimte op de Bomanshof, later op de Kronenhoefstraat en huist sinds januari op de Pastoriestraat, met inlooppunten in Best en Helmond. Joke, de koninklijk onderscheiden ‘moeder van de zelfhulp’ draagt in 2010 haar taken over aan het team, waarnaast de zevenkoppige Raad van Zelfhulp, ervaringsdeskundige vrijwilligers de de ziel van zelfhulp bewaakt, om te voorkomen dat die professionaliseert. Joke blijft adviseur van deze raad en van het bestuur en is stralend middelpunt op de open dag die ik bezoek. Waar staat het netwerk vandaag de dag en waar wil het naar toe? Ik spreek voorzitter van het bestuur Frits Jonkers en teamlid Hetty van Asten. Het netwerk is niet alleen verhuisd, maar heeft een transitie achter de rug waarin het bestuur, dat lange tijd bestond uit artsen en directieleden uit de (geestelijke) gezondheidszorg, nu bestaat uit mensen uit allerlei domeinen uit de samenleving. Spannend was ook de overgang van het team van nu vijf betaalde krachten, naar zelforganiserend, omdat het bottom-up principe zo belangrijk is in de zelfhulpvisie. En dat gaat prima. Hetty van Asten (48): “Het team is het kloppend hart van de organisatie, alle hulpvragen van mensen op zoek naar een groep komen bij ons binnen. Soms is er alleen behoefte aan een maatje en dan verwijzen we door naar Humanitas, het Rode Kruis, de vrijwilligershulpdienst of stichting Mee. En anders gaan we op zoek naar een passende groep. De privacy van de vraagsteller en van de contactpersonen van de groepen blijft gewaarborgd, het team is intermediair, zodra het eerste contact gelegd is, gaat het er tussenuit. De groepen draaien autonoom, ze hebben ieder een eigen cultuur. Mensen die een groep willen starten krijgen een training met handvaten door ervaringsdeskundige trainers: welke afspraken maak je met elkaar over geheimhouding, contactgegevens en frequentie van meetings, hoe ga je om met iemand die altijd het hoogste woord heeft, of die voortdurend klaagt, hoe zorg je dat je zelf sterk in je schoenen staat en de shit van een ander niet mee naar huis neemt? Het team ondersteunt waar nodig. Vraagt hoe het gaat als mensen het kantoor binnenlopen.” Er zijn 170 vrijwilligers actief bij het Netwerk, dat zo’n 1500 deelnemers heeft, waarvan, voor zover meetbaar, 40 procent uit Eindhoven. ‘Zelfhulp is gebaseerd op de principes van autonomie, zelfregie en eigen kracht. Het doel van zelfhulp is het verbeteren of het onderhouden van de eigen kwaliteit van leven.’
De 105 groepen die momenteel bestaan zijn via de website vindbaar in vier categorieën: Lichamelijke gezondheid (o.a. niet-aangeboren hersenletsel, Lyme, M.S.) , geestelijke gezondheid (o.a. autisme, nabestaanden zelfdoding, schizofrenie), verslaving en herstel (allerlei vormen van verslaving, ook voor partners en kinderen), overig en cultuureigen (o.a. LHBT en migrantengroepen). Door de jaren heen verschuiven thema’s, nieuw zijn groepen voor mensen met een migratieachtergrond, HSP’ers (highly sensitive persons), transgenders en Q-koorts, al hebben die laatste twee eigen platforms.

Er is een speciale website voor jongeren, een doelgroep die op andere manieren bereikt moet worden. Frits Jonkers: “We zien in het MBO heel veel problemen, daar waren dit jaar alleen al drie zelfdodingen, dat zal bij het HBO niet anders zijn. De helft van de jongeren is volgens onderzoek burn-out of depressief, we hopen hen te bereiken via gastlessen en voorlichting, we ontwikkelen speciale jongerenprojecten in de hoop dat het inzicht landt ‘ik ben niet alleen’.”

Ik ben aanwezig bij één van de dertien depressiegroepen van het Netwerk, vanochtend bestaande uit drie vrouwen en een man. Als ik vertel zelf ook depressies gehad te hebben is het ijs gebroken, vooral de man die net nieuw is voelt zich daardoor veiliger. Hij krijgt als eerste het woord en dat is nodig, hij voelt zich ‘klote’, er zijn afgelopen weken moeilijke dingen gebeurd, die trauma’s uit het verleden triggeren. Hij voelt zich alleen veilig in z’n bed. Als hij geen vrouw en kinderen had was hij er uit gestapt. Bij de GGZ gaat zijn vertrouwde psychologe weg en bovendien is er daar maar budget voor één gesprek per maand en is veel te weinig. Zijn huisarts kan niets voor hem doen. Hij krijgt begrip en bemoediging van de groep en geeft later aan anderen met humor zijn kennis door, hij en de vrouw met een lang verleden aan therapieën geven duiding en tips, zoals over mindfullness. Ieder deelt hoe het gegaan is de afgelopen weken, de een met meer woorden dan de ander en steeds is er dat ‘warme bad’; ze kennen elkaar. Geen makkelijke levensverhalen, met incest, mishandeling, emotionele verwaarlozing, trauma’s, angststoornissen, eetstoornissen. Allemaal slikken ze medicatie en hebben ze een behandelaar. Het gaat over van jezelf houden en omgaan met emoties, ook de moeilijke, over goeie zelfzorg, loslaten en fijne dingen doen. Graag leggen ze uit hoe belangrijk deze groep voor ze is, hoe de eigen omgeving het vaak niet begrijpt en hulpverleners teveel op de klok kijken, als er al genoeg hulp is. De twee vrouwen die de groep dragen voelen zich nu, drie jaar later, beter dan ooit en zijn daarmee bemoedigende voorbeelden voor de anderen. Het verschil? ‘Zelfkennis.’ Als ik vertel al weer meer dan tien jaar stabiel te zijn zonder medicatie zeggen ze bemoedigend: “Houwen zo!” In de HSPgroep (highly sensitive person) ook getuigenissen van complexe verledens, burn-outs, therapie en soms moeizaam sociaal- of maatschappelijk functioneren, maar er is een andere cultuur; de gevoeligheid van de deelnemers weerklinkt in de zachtheid van hun stemmen en formuleringen, in het gedicht ter bezinning bij de opening, de volle stiltes, en de voorzichtige benadering van elkaar met begrip, waardering en goede raad, waarbij het belang van de precisie in taal tot onderwerp wordt voor het gedeelte na de pauze. Ik voel me zachter worden tijdens de bijeenkomst, waarin verhalen over de struggle met teveel prikkels, te hoge druk en soms ook met de eigen gedrevenheid afwisselen met die over de schoonheid van de lente, van twintig kleuren groen, hoe fietsen goed kan doen (‘een rondje voor mezelf, in mijn eigen energieveld’), het genieten van mooie muziek of een goed boek en de constatering dat de meeste mensen fijne mensen zijn. Trouw blijven aan jezelf, het aangeven van grenzen, rust plannen in de agenda is belangrijke zelfzorg om in balans te blijven in deze stressvolle wereld. En ook in deze groep: delen helpt. Elkaar spiegelen in vertrouwen en veiligheid. “Hier kan ik mezelf zijn, en dat werkt ook door in mijn leven buiten deze groep” verteld een vrouw, nu tevreden met zichzelf, zonder GGZ en medicatie. Een ander valt bij: ”Ik heb alle stempels losgelaten. Ik ben wie ik ben. “

Frits Jonkers (66, afkomstig uit het welzijnswerk en sinds enkele jaren gepensioneerd, sinds drie jaar voorzitter bestuur): “Het huidige bestuur is sterk naar buiten gericht, we zoeken naar samenwerking, niet alleen in de geestelijke gezondheidszorg maar in de hele breedte, naar nieuwe projecten, naar meer contacten met gemeenten, met fondsen, met WIJeindhoven, met huisartsen, de eerstelijnszorg en collega’s in de informele zorg. We gaan een fondsenwerver inzetten om de eerste stap te maken naar fysieke steunpunten in de andere meebetalende gemeenten: de Peel, de Kempen en de randgemeenten van Eindhoven. Daarvoor is uitbreiding van het team nodig, en dus meer middelen dan de huidige E 282.506,- subsidie (waarvan ruim twee ton van de gemeente Eindhoven). Een arts zei pasgeleden ineen overleg van het Platform Geestelijke Gezondheidszorg Zuidoost Brabant: “Als die club van Frits Jonkers goed functioneert scheelt me dat dertig procent van mijn tijd aan het bureau.” Als dat zo is dan zouden zorgverzekeraars als de sodeju naar ons toe moeten komen en zeggen: ”Kunnen jullie goed gaan functioneren, want jullie zijn veel goedkoper dan die huisartsen.” Daar moeten we munt uit kunnen slaan bij gemeenten en zorgverzekeraars.” Het principe van zelfhulp past uitstekend bij de participatiemaatschappij, waarbij de zelfredzaamheid en burgerkracht centraal staat. Deelnemen aan zelfhulpgroepen heeft allerlei positieve effecten: deelnemers voelen zich fysiek, geestelijk en sociaal beter, waardoor ze beter participeren in de samenleving, ze hebben minder professionele hulp nodig, de arts-patiënt relatie verbetert, taboes verdwijnen en verslaafden stoppen of minderen hun gebruik. De praktijk leert dat de formele zorg relatief onbekend is met Zelfhulp, slechts dertig procent van de deelnemers aan groepen is doorverwezen door professionele hulpverleners. Om daar meer bekendheid te bereiken is ook extra mankracht en dus geld nodig en pleitbezorgers in de politiek. Wellicht helpt het de brug te slaan als de subsidieverstrekker, de gemeente, de formele zorg opdraagt samen te werken met/gebruik te maken van het Zelfhulpnetwerk. Frits weet uit eigen ervaring hoe een mens ineens in een heel kwetsbare positie kan komen: “Ik had het helemaal voor elkaar, woonde aan de goudkust van Eindhoven, ging scheiden, kreeg een arbeidsconflict, moest het huis verkopen met verlies. Het kan gebeuren in alle milieus, hoewel pech zich wel vaker opstapelt in levens waarin een valse start wordt gemaakt, zoals bij mijn op z’n derde uit Colombia geadopteerde zoon, die volgens de deskundigen borderliner bleek, verslaafd raakte en probleem op probleem stapelde. Ik maak me wel eens boos over de kloof tussen arm en rijk, over die 1,4 miljard euro belasting die bedrijven niet meer hoeven te betalen als het aan deze regering ligt, ik ben wel eens boos dat er nog steeds geen basisinkomen is, dat uitkeringen verlaagt worden, maar dat schiet niet op, ik kan beter doen wat ik doe. Als ik zelf goed in mijn vel zit kan ik het meeste betekenen voor andere mensen.” Frits is telkens weer geraakt door de openheid en het respect waarmee mensen bij het Zelfhulpnetwerk met elkaar omgaan: “Zo fascinerend hoe mensen met het laatste beetje kracht nog iets in gang hebben gezet en er dan helemaal uitklimmen. Dat maakt me gelukkig.”

https://zelfhulpnetwerk.nl/ https://www.zelfhulpvoorjongeren.nl/ 040-2118328
Voor donateurs: de stichting heeft een ANBI-status

Bovenstaand artikel over het Eindhovense Zelfhulp Netwerk ‘het geneest niet, maar het helpt wel’ is verschenen in het FRITS magazine juni-juli 2018.
Voor meer informatie over het netwerk zie: https://zelfhulpnetwerk.nl/.
De FRITS is te koop in boekhandels in stad en regio, abonneren kan via http://www.frits.nl/

Henk Sterken in De Uitstraling

Bron: De Uitstraling Oirschot week 24 2018

Artikel over het Zelfhulp Netwerk

Bron:
Groot Eindhoven woensdag 20 juni 2018
Traverse woensdag 20 juni 2018

LAATSTE NIEUWS